Azərbaycan.media xəbər verir ki, Vətən müharibəsindən sonra Azərbaycan Prezidenti, Ermənistanın Baş naziri və Rusiya Federasiyasının Prezidenti tərəfindən imzalanmış üçtərəfli bəyanata əsasən, Ağdam rayonu 2020-ci il noyabrın 20-də hərbi əməliyyatlar olmadan və itki vermədən Azərbaycana qaytarılıb. Prezident İlham Əliyevin 2023-cü il Sərəncamına əsasən, həmin tarix Ağdam Şəhəri Günü kimi qeyd olunur.
Tarixi və mədəni irs
Ağdam rayonu Qarabağ düzünün dağətəyi hissəsində yerləşir. XVIII əsrdə əsası qoyulmuş şəhər qədim memarlıq və incəsənət abidələri ilə zəngindir. XIX əsrə aid türbələr — Xanoğlu və Pənah xanın türbəsi, XV əsrə aid Sərdəbə, eləcə də digər tarixi memarlıq nümunələri burada qorunub saxlanıb.
İşğal dövrü və ziyan
1993-cü il iyulun 23-də Ermənistan Silahlı Qüvvələri Ağdamın böyük hissəsini işğal edib. Rayon uğrunda gedən döyüşlərdə 5 897 şəhid və 3 531 yaralı verilib, işğal dövründə rayona 13,135 milyard ABŞ dolları dəyərində ziyan dəyib. İşğal edilmiş ərazidə 38 kolxoz və sovxoz, 24 tikinti təşkilatı, 12 sənaye müəssisəsi, 74 məktəb, 105 səhiyyə müəssisəsi və 271 mədəniyyət evi fəaliyyət göstərirdi.
Ağdamın 134 tarix-mədəniyyət abidəsi, 4 dünya, 2 ölkə və 130 yerli əhəmiyyətli memarlıq və arxeoloji abidəsi işğal zamanı zərər görüb. Təbiət abidələri, yaşı 150-400 il olan Şərq çinarları məhv edilmiş, sənaye və təbii resurslar işğal altında qalmışdı.
“Ruhlar şəhəri”nin qayıdışı
27 ildən artıq işğal dövründə şəhər tamamilə dağılıb. Vətən müharibəsi zamanı Azərbaycan Ordusunun qəhrəmanlığı nəticəsində Ağdam hərbi əməliyyat olmadan azad edildi. Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyevanın Ağdama səfərləri zamanı şəhərin bərpası və abadlaşdırılması işləri genişləndirilib.
Yeni Ağdam: infrastruktur və abadlıq
Rayonda minalardan təmizləmə işləri ilə yanaşı, şəhərin müasir sosial xəritəsi hazırlanıb. Baş plan beynəlxalq şirkətlər tərəfindən təsdiqlənib, infrastruktur layihələri icra olunur. Prezident və birinci xanım dəfələrlə rayona səfər edərək bərpa olunan məktəb, körpələr evi, yaşayış kompleksləri, Muğam Mərkəzi, hotel və sənaye müəssisələrini açılış mərasimlərində təqdim ediblər.
Gələcək perspektivlər
Keçmiş məcburi köçkünlər artıq Ağdama qayıdır, Xıdırlı, Sarıcalı, Kəngərli kəndləri sakinlərini qəbul edib. Rayonda irimiqyaslı sosial və infrastruktur layihələri icra olunur. Yenidən qurulan şəhər abadlığı, göz oxşayan ağ damlı evləri ilə müasir yaşayış məskəninə və ölkənin böyük sənaye mərkəzlərindən birinə çevriləcəyinin göstəricisidir.
Ağdamın bərpası həm tarixi irsin qorunması, həm də müasir urban inkişafın örnəyi olaraq Qarabağın dirçəlişinin simvoluna çevrilib.
