İnsan həyatının mərkəzində dayanan anlayışlardan biri də insanpərvərlikdir. İnsanpərvərlik sadəcə başqasına kömək etmək və ya yaxşılıq göstərmək deyil, həm də insanın özünü dərk etməsi, vicdanının səsinə qulaq asması və ətrafındakıların rifahına diqqət yetirməsidir. İnsanpərvərlik insanın yalnız öz mənafeyi ilə hərəkət etməməsi, başqalarının hiss və ehtiyaclarını nəzərə alması deməkdir. Bu, eyni zamanda mənəvi zənginliyin, ruhi dərinliyin və şəxsiyyətin formalaşmasının əsasını təşkil edir. Tarix boyunca dahi filosoflar, alimlər, yazıçılar və ədiblər insanpərvərliyi insanlığın ən böyük əxlaqi keyfiyyəti hesab etmişlər. İnsanpərvərlik yalnız başqasının xeyirinə deyil, öz fərdinin mənəvi inkişafına da xidmət edir; insan başqalarının dərd və kədərinə diqqət yetirdikcə, həm ruhani zənginlik qazanır, həm də daxili harmoniya hissi inkişaf edir.
İnsanpərvərlik həm də cəmiyyətin möhkəm təməllər üzərində formalaşması üçün zəruridir. İnsanlar arasında qarşılıqlı hörmət, etibar və yardımlaşma hissi mövcud olduqda, cəmiyyət daha səmərəli, harmonik və davamlı olur. İnsanpərvərlik göstərən şəxs yalnız fərdi fayda əldə etmir, həm də sosial münasibətlərin inkişafına, həmrəyliyin güclənməsinə və kollektiv mədəniyyətin zənginləşməsinə töhfə verir. Bu anlayışın mövcudluğu cəmiyyətdə ədalətin, vicdanın və insanlıq dəyərlərinin qorunmasına xidmət edir.
Buna qarşılıq eqoizm insanın yalnız öz mənafeyi və arzularına uyğun hərəkət etməsini, başqalarının vəziyyətini nəzərə almamasını ifadə edir. Eqoist insan başqalarının hiss və ehtiyaclarını görməzdən gəlir, yalnız şəxsi rahatlığı və qısa müddətli məmnuniyyətini düşünür. Eqoizm fərdi mənfəət və qısamüddətli rahatlıq gətirə bilər, lakin uzun müddətli mənəvi zənginlikdən, həqiqi xoşbəxtlikdən və dərin insan münasibətlərindən uzaqlaşdırır. Tarixi təcrübələr göstərir ki, eqoist yanaşma yalnız fərdi çatışmazlıq deyil, həm də sosial gərginlik, anlaşılmazlıq və cəmiyyət içində təklik yaradır. Eqoist insanlar arasında etimadsızlıq, rəqabət və ayrı-seçkilik güclənir, nəticədə insanlar bir-birinə yardım etməkdən, bir-birinin rifahını düşünməkdən çəkinir.
İnsanpərvərlik və eqoizm arasındakı fərq yalnız şəxsi seçim deyil, cəmiyyətin gələcəyi üçün də strateji əhəmiyyət daşıyır. İnsanpərvər fərdlər sosial harmoniya yaradır, insanların bir-birinə dəstək və hörmət göstərməsini təmin edir, eyni zamanda qarşılıqlı anlayış və empatiyanı gücləndirir. Eqoist yanaşma isə həm fərdi, həm də ictimai münasibətlərdə çatışmazlıqlar yaradır, güvən və hörmət zəncirini zəiflədir, sosial münasibətləri pozur. Eqoizm yalnız fərdin özünü məhdudlaşdırması deyil, həm də cəmiyyətin mənəvi və əxlaqi inkişafına əngəl olur.
Nəticə etibarilə, insanpərvərlik insanın həm daxili dünyasının zənginliyi, həm də cəmiyyətin sağlam inkişafı üçün vacib bir dəyərdir. Eqoizm isə insanın yalnız özünü düşünməsi və başqalarının ehtiyaclarını nəzərə almaması ilə bağlı mənəvi boşluq yaradır. İnsan yalnız insanpərvərlik yolu ilə həm öz mənəviyyatını zənginləşdirə, həm də cəmiyyətin rifahına töhfə verə bilər. Hər bir fərd eqoizmin cazibələrinə qarşı duraraq insanpərvərlik yolunu seçməli, həm başqalarının, həm də öz mənəvi inkişafına diqqət yetirməlidir. İnsanlıq yalnız bu yolla inkişaf edə bilər; insanpərvərlik yolu ilə fərd həm şəxsi, həm də ictimai xoşbəxtliyə çatır. Beləliklə, insanpərvərlik və eqoizm arasındakı seçim yalnız bir fərdi məsələ deyil, həm də cəmiyyətin gələcəyini müəyyən edən bir amildir. İnsan yalnız başqalarına qarşı mərhəmət və diqqət göstərməklə öz mənəvi zənginliyini və cəmiyyətin inkişafını təmin edə bilər.
Müəllif: Sevil Azadqızı
Azərbaycan dill və ədəbiyyatı müəllimi. Ədəbi təhlil-tənqidçi. Şair-publisist.
Mənbə: Azərbaycan.media
