İnadkar və ərköyün uşaqlarla necə davranmalı? – 5 əsas problem və onların həlli
Uşaqlıq dövrü bir çox valideyn üçün ən çətin mərhələlərdən biridir. Xüsusilə inadkar və ərköyün uşaqlar bəzən valideynlərin səbrini sınağa çəkirlər. Azərbaycan.media saytının “Qaranlıqdan işığa” rubrikası çərçivəsində bu mövzuda belə uşaqlarla bağlı beş əsas problemi və onların praktik həll yollarını təqdim edirik.
1. Davranışın idarə olunması
Həll yolu: Müəyyən sərhədlər qoyun
Uşaqlar sərhədləri sevirlər, çünki bu onlara təhlükəsizlik hissi verir. Aydın və müsbət qaydalar müəyyən edin, onların bu qaydalara əməl etməsinə diqqət yetirin. Ən əsası, qoyduğunuz sərhədlərdə ardıcıl və sabit olun. Uşağınıza bu qaydaların səbəbini başa salın ki, davranışlarının nəticəsini daha yaxşı anlasın.
2. Qərar qəbul etməkdə çətinlik
Həll yolu: Seçim imkanları yaradın
Uşaqlara qərar verməyi öyrətmək onların özünə inamını artırır. Məsələn, iki-üç seçim təklif edin: “Bu gün hansı oyuncağı seçirsən?” Bu üsul uşağın müstəqil düşünməsinə kömək edəcək, eyni zamanda valideyn nəzarətini qoruyacaq.
3. Güclü emosional reaksiyalar
Həll yolu: Duyğularını tanımağı öyrədin
İnadkarlıq çox vaxt uşağın emosional reaksiyalarından qaynaqlanır. Ona duyğularını ifadə etməyi və tanımağı öyrədin: “Sən indi məyus oldun, eləmi?” Bu yanaşma uşağın hisslərini idarə etməsinə və daha balanslı davranmasına kömək edəcək.
4. Mübahisələr və fikir ayrılıqları
Həll yolu: Aktiv dinləmə tətbiq edin
Uşağınızla fikir ayrılığı zamanı onu diqqətlə dinlədiyinizi göstərmək vacibdir. “Mən başa düşürəm ki, bu sənin üçün çətindir, amma…” kimi cümlələr işlədin. Bu, uşağın özünü dəyərli hiss etməsinə və mübahisələri daha sakit şəkildə həll etməsinə şərait yaradar.
5. İstəklərin qəbul olunmaması
Həll yolu: İnandırıcı və müsbət olun
Uşağınızın istəklərinə “yox” dedikdə, bunu anlayışla izah edin. “Bu oyuncağı bu gün ala bilmərik, amma gələn həftə baxa bilərik” kimi ifadələr uşağın gözləntilərini idarə etməyə kömək edər. Onlara istədiklərinə çatmağın yollarını göstərmək, məsuliyyət hissini inkişaf etdirir.
Psixoloq rəyi
Psixoloq Almara Ağaqızı (PRİM Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf Mərkəzinin direktoru):
“Valideynlər çox vaxt inadkar uşağı ‘pis uşaq’ kimi görürlər, halbuki inad çox vaxt uşağın xarakterinin, şəxsiyyətinin formalaşdığını göstərir. Əsas məsələ, bu enerjini düzgün istiqamətə yönləndirməkdir. Uşağın fikrinə hörmətlə yanaşmaq və onu dinləmək, gələcəkdə inamlı və balanslı fərdin formalaşmasına böyük təsir edir.”
Nəticə
İnadkar və ərköyün uşaqlarla davranmaq bəzən çətin olsa da, düzgün yanaşma ilə bu vəziyyəti müsbət istiqamətə yönəltmək mümkündür. Səbr, ardıcıllıq və anlayış – tərbiyə prosesində ən vacib amillərdir.
Müəllif: Almara AĞAQIZI
“PRİM – Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf Mərkəzi”nin direktoru
📞 +994 50 207 80 04
📍 Ünvan: Bakı şəhəri, Zahid Xəlilov 48A (Elmlər Akademiyası metrosu yaxınlığı)
Mənbə: Azərbaycan.media