Xalq artisti Mənsum İbrahimov – 65
65 yaş — ömrün elə bir çağında dayanır ki, insan artıq zamanla dostlaşır, yaddaşla barışır, sükutla danışmağı öyrənir. Bu yaş nə yalnız müdriklikdir, nə də onun sonu; bu yaş — müdrikliyə aparan yolun qapısıdır, keçmişin sədası ilə gələcəyin nəfəsini birləşdirən bir eşik. Elə bir yaşdır ki, insan öz ömrünə tamaşa etməyi, hər notda, hər nəfəsdə bir iz buraxmağı bacarır.
Mənsum İbrahimov — bu eşiyə qədəm qoyan sənətkarlarımızdan biridir. Xalq artisti, professor, şərəf və şöhrət ordenlərinin sahibi olmaqdan daha artıq — o, muğamın ruhunu daşıyan, səsi ilə zamanın yaddaşına toxunan bir nəfəsdir. Onun sənəti təkcə musiqi deyil, bir mərasimdir: hər oxuduğu muğamda bir dua, hər çıxışıyla bir xatirə, hər sükutu ilə bir hikmət gizlidir. O, muğamı sadəcə ifa etmir — onu yaşayır, onu yaşadır, onu bir irfan yolu kimi təqdim edir.
Bu gün Mənsum İbrahimovun səsi təkcə səhnələrdə deyil, zamanın öz yaddaşında da səslənir. Onun son ayları bir sənətkarın ömründəki zirvə çağlarını xatırladır — hər gün bir tədbir, hər səfər bir mərasim, hər çıxış bir dua kimi yaşanır. “Qarabağ” qrupu ilə tez-tez xarici ölkələrdə, səfərlərdə olur. Şuşada keçirilən qurultay, Bakının mədəniyyət dolu günləri, bölgələrdə muğamın yeni sədasını axtaran seçim mərhələləri — bunların hamısı onun sənət yükünün, məsuliyyətinin bir parçasıdır.
Mənsum müəllimin dərs prosesindəki iştirakı, tələbələri ilə keçirdiyi məşqlər, tədbirlərə qatılması — bunların hamısı onun sənətə olan sədaqətinin, muğama olan eşqinin təcəssümüdür.
Zəfərdən sonra artan tədbirlər, yüksələn çağırışlar, genişlənən səhnələr — bunlar onun səsinin xalqın qələbə ruhuna necə toxunduğunu göstərir.
Mənsum İbrahimovun sənət yolunda tələbələr sadəcə öyrənənlər deyil — onlar onun səsinin davamıdır, muğamın sabaha yazılan nəfəsidir. O, hər bir tələbəsinə eyni dərəcədə diqqət ayırır, sanki hər biri bir muğamın ayrı-ayrı guşəsidir. Xarici səfərlər, tədbirlər, efir çıxışları — bunlar onun sənət yolunun təbii ritmidir. Amma bu ritm heç zaman tədrisin sükutuna çevrilmir. Bir gün, iki gün, üç gün uzaq olsa da, qayıtdıqda hər şeyi yenidən qurur, proqramı təkrarlayır, tələbələrinin ruhuna yenidən səs verir.
Onun üçün tədris bir borc deyil — bir mərasimdir. Hər dərs bir dua, hər məşq bir zikr, hər tələbə bir irs daşıyıcısıdır. İfaçılıq onun ruhunun təməlidir, amma bu təməl üzərində o, gələcəyin xanəndələrini yetişdirir. Hər iş öz yolunda yürüsün deyə, o, həm səhnədə, həm sinifdə, həm də xalqın yaddaşında eyni sədaqətlə var olur.
Mənsum İbrahimovun sənət yolunda heç bir sahə axsamağa məhkum deyil. O, zamanın içində elə bir ritm qurur ki, səhnə ilə sinif otağı, efir ilə məşq zalı, səfər ilə dərs bir-birinə qarışmadan, bir-birini tamamlayaraq axır. Xarici səfərlər, tədbirlər, efir çıxışları — bunlar onun sənətkar taleyinin ayrılmaz parçalarıdır. Amma bu parçalar heç zaman tədrisin bütövlüyünü pozmur. Bir gün, iki gün, üç gün uzaq olsa da, qayıtdıqda hər şeyi yenidən qurur, proqramı təkrarlayır, tələbələrinin ruhuna yenidən səs verir. Onun üçün tədris bir borc deyil — bir mərasimdir. Hər dərs bir dua, hər məşq bir zikr, hər tələbə bir irs daşıyıcısıdır.
O, təkcə ifaçı deyil — o, ifaçılığın özüdür. Xanəndəlik onun nəfəsidir, ruhudur, varlığının səsə çevrilmiş halıdır. Amma bu səsi təkcə özü üçün saxlamır — onu bölüşür, onu ötürür, onu gələcəyə yazır. Gənclərə olan sevgisi, istedadlı tələbələrə olan diqqəti onun sənətkar ürəyinin ən saf guşəsidir. “Rəqib” demir, “davamçılarım” deyir — çünki onun yetişdirdiyi ifaçılar artıq onunla eyni səhnəni paylaşan sənət yoldaşlarıdır.
Təyyar Bayramov, Arzu Əliyeva, Aytən Məhərrəmli, Pərvaz İbrahimli, Orxan Hüseynli, Elsevər Muradov, Sədəf Budaqova, Gülzar Fərəcova, Elgiz Əliyev, Valid Abdullayev… saysam kiminsə adı yadımdan çıxar. Artıq onlar tanınmış şəxslərdir, Muğam müsabiqəsinin qalibləridir, bir neçəsinin fəxri adları var. Operanın aparıcı solistləridir, Ana televiziyamızın solistləridir. Təbii ki, Mənsum müəllim muğamda öz davamçılarını yetişdirir. Bu gün onlara təkcə dərs demir, həm də onları bütövlükdə mükəmməl ifaçı kimi yetişdirir. Yəni onların oturuşu, duruşu, insanlarla münasibəti, səhnə mədəniyyəti, yəni hər şeyi…
Mənsum İbrahimovun sənəti təkcə səsin gözəlliyi deyil — o, bir məktəbdir, bir irfan yoludur. Onun ifasında muğam sadəcə musiqi forması kimi səslənmir, bir xalqın yaddaşı, bir ruhun çağırışı kimi yüksəlir. Hər çıxışı bir mərasimdir, hər oxuduğu muğam bir dua, bir xatirə, bir zamanın sədasıdır.
O, muğamı yaşadır, amma eyni zamanda onu yenidən doğurur. Hər tələbəsində öz səsini deyil, muğamın ruhunu aşılayır. Onun yetişdirdiyi ifaçılar təkcə səhnəyə çıxmırlar — onlar Mənsum İbrahimovun davamçıları kimi, muğamın yeni nəfəsi kimi səslənirlər. Bu gün onun yetirmələri operanın aparıcı solistləridir, televiziyanın səs daşıyıcılarıdır, xalqın ruhuna toxunan sənətkarlar kimi tanınırlar.
Mənsum İbrahimovun sənət yolunda zaman bir ölçü deyil — bir sınaqdır. O, bu sınaqlardan keçərək, muğamın içində öz yolunu tapıb. Hər səfəri, hər tədbiri, hər dərsi bu yolun bir mərhələsidir. Onun üçün sənət bir ömür deyil — bir ömrün içindəki dua, bir xalqın içindəki səs, bir zamanın içindəki nəfəsdir.
Mənsum İbrahimovun səsi artıq təkcə onun özünə aid deyil. O səs — bir xalqın yaddaşına hopmuş, bir zamanın içində kök salmış, bir ruhun sədasına çevrilmiş səsdir. Hər oxuduğu muğamda bir torpaq nəfəs alır, bir xatirə dirilir, bir dua səslənir. Onun sənəti səhnədə başlayıb səhnədə bitmir — o, insanların içində yaşayır, onların ruhuna toxunur, onların susqunluğuna səs olur.
Bu gün onun adı muğamla birgə çəkilir, amma bu birlik sadəcə sənətkarla janrın əlaqəsi deyil — bu, bir taleyin muğama çevrilməsidir. Mənsum İbrahimov muğamı sadəcə oxumayıb, onu yaşayıb. Onun səsi muğamın içindəki sükutu oyadıb, onun nəfəsi muğamın içindəki hikməti danışdırıb. O, muğamı bir məktəbə çevirib — təkcə notlarla yox, davranışla, duruşla, baxışla, səhnə mədəniyyəti ilə.
Bu gün onun yetişdirdiyi ifaçılar səhnədədir, efirdədir, xalqın içindədir. Amma onların hər birində Mənsum İbrahimovun bir cizgisi var — bir sükutu, bir baxışı, bir nəfəsi. Onlar təkcə muğamı oxumurlar, onu daşıyırlar. Və bu daşıma — bir irs daşıma, bir ruh ötürmə, bir zamanın səsini gələcəyə çatdırma mərasimidir.
Sözardı: Bu yazı bir sənətkarın ömrünə yazılmış tərif deyil — bir xalqın ruhuna səslənmiş təşəkkürdür. Mənsum İbrahimovun səsi muğamın içindəki hikməti oyatdı, onun nəfəsi zamanın sükutunu danışdırdı. O, təkcə ifaçı olmadı — bir məktəb oldu, bir yol oldu, bir irfan oldu. Bu gün onun yetişdirdiyi səs daşıyıcıları, onunla birgə səhnəni bölüşən sənətkarlar, onun ruhunu gələcəyə daşıyan davamçılar — hamısı onun sənətinin möhtəşəmliyinə şahiddir.
Bu yazı ilə biz o səsi bir daha dinlədik. Bir daha xatırladıq ki, sənət ömürlə ölçülmür — səsin toxunduğu qəlblərlə ölçülür. Mənsum İbrahimovun səsi isə bu xalqın qəlbindədir.
Mənsum İbrahimovun sənəti bir ömürlük deyil — o, ömrün özüdür. Onun səsi bir çağın sədasıdır.
Mənsum İbrahimovun 65 yaşını ürəkdən təbrik edirəm. Bu yaş — onun sənətinin yeni zirvəsidir. Bu yaş — muğamın içindəki müdrikliyin səsidir. Bu yaş — xalqın ona olan sevgisinin yaşa çevrilmiş halıdır.
Müəllif: Fuad Biləsuvarlı
AYB və AJB üzvü, Prezident mükafatçısı, Həsən bəy Zərdabi mükafatçısı
Mənbə: Azerbaycan.media