Sevil Azadqızı: Aytəkin Əziz qələminə ədəbi baxış
İSTƏYİRƏM BİLƏSƏN….
İstəyirəm biləsən,
sənsiz necədi halım.
Bu uzaqlıq olmasın,
bu ayrılıq olmasın,
kaş mən elə həmişə
sənin yanında qalım.
İstəyirəm biləsən,
həsrətini hər gecə,
mən gizlicə-gizlicə
qəlbimə toxuyuram.
Bir az yalan deyirəm,
bir az xəyal qururam
aldadıram özümü.
Səhər isə halımı
güzgüdən oxuyuram…
Mən ki səni, İlahi,
gör nə qədər sevirəm.
Bir Allah bilsin, bir sən.
Kimsə bilməsin səni
hər nə qədər sevirəm…
Sevirəm içdən gələn,
üzərimə zillənən
o yorğun baxışını.
Sevirəm təsadüflə
qarşıma çıxışını.
Saçlarını dağınıq,
gözlərini yuxulu,
öz üstümü-başımı
“Sən” qoxulu sevirəm…
İstəyirəm yuxudan
hər səhər oyananda
səni görüm yanımda.
Günəşim gözün olsun,
gülüşünsə işığım.
Mən səni necə sevim,
mən səni nə cür sevim
daha, ay yaraşığım?
Süfrəni hazırlayım,
yerə düşsün qaşığım.
“Qonağımız gələcək”
deyərək gülsün üzüm.
Sən işə tələsəsən,
mən də sənə çay süzüm.
Saçlarına toxunum,
gözlərinə toxunum.
Ürəyindən süzülüm,
izlərinə toxunum.
Dizlərinə uzanım
oxşayasan telimi.
Mən sənə qurban verim
hər günümü, ilimi,
sən də buraxmayasan
bir ömürlük əlimi.
Elə öyrət ki, məni
Bir az unutqan olum.
Acıları unudum,
ağrıları unudum.
Bu vaxtadək bildiyim
doğruları unudum…
Mənə öyrətmə orda
Gün nə zaman doğacaq,
gün nə zaman batacaq.
Bu kəndin camaatı
hansı vaxtda yatacaq,
ya kimə söz atacaq,
kimi gözü tutacaq?
Özüm də öyrənərəm,
öyrənməyə nə var ki?
Bunları öyrətmə sən,
özünü öyrət mənə.
Hər səhvini, xətanı,
düzünü öyrət mənə.
Mən özüm öyrənməmiş
gözünü öyrət mənə,
başqasına baxmasın.
Belə qəmli durmasın,
ürəyimi sıxmasın.
Özünü elə öyrət,
elə öyrət ki, mənə
bu unutqan qəlbimin
heç yadından çıxmasın.
İstəyirəm zamanı
gözlərində saxlayım.
Ara bir gəlib gedim,
ordayammı yoxlayım.
Sən elə sev ki məni,
ürəyim qocalmasın,
lap yüzü də haqlayım…
Bu istəyim səhvdirsə,
eybi yox, düşüm səhvə.
Heç olmasa bir dəfə
yaxından baxım sənə,
hər zərrəni tanıyım.
Zaman bizi sınasın,
mən zamanı sınayım.
İllər kölgə salmasın
bu şeir kimi eşqin
bir misra, bir sətrinə.
Axı Allah bilir ki,
necə həsrət qalmışıq
sən özün elə mənim,
mən də sənin ətrinə.
Girməsin aramıza
nə olsa da, sevdiyim.
Biz bizi bağışlayaq
sevgimizin xətrinə…
24 oktyabr 2025
Aytəkin Əziz Şeirinin Bədii Təhlili:
Aytəkin Əzizin “İstəyirəm biləsən…” adlı bu şeiri müasir lirikanın ən saf və təbii nümunələrindən biridir. Şeir sanki bir qadın qəlbinin içindən süzülən etirafdır. Sevginin həm məlhəmi, həm də ağrısı kimi dilə gətirilmiş bir daxili monoloqdur. Burada sevgi yalnız hiss deyil, həyatın mənası, nəfəsin davamı kimi təqdim olunur. Şairə “istəyirəm biləsən” deyərək başlayır, bu ifadə həm bədii, həm psixoloji baxımdan açar cümlədir. O, sevgilisinin bilməsini, anlamağını, duymağını arzulayır. Yəni sevginin varlığı onun qarşı tərəfdəki inikasına bağlıdır. Bu baxımdan şeir həm monoloq, həm dialoqun gizli formasını daşıyır. Şeirdə poetik struktur baxımından hisslərin təkamülü açıq şəkildə müşahidə olunur. Əvvəl həsrət, sonra xəyallar, ardınca ruhi bağlanma və nəhayət, əbədilik arzusu. Xüsusən “Bir az yalan deyirəm, bir az xəyal qururam, aldadıram özümü” misraları insan psixologiyasının incə qatlarını göstərir. Burada sevən insanın özünə təsəlli mexanizmi, yəni gerçəkliyin sərtliyinə qarşı xəyalın müdafiə vasitəsi kimi işlədilməsi çox təbii və emosional təqdim olunub. Şeirin ikinci yarısında real sevgi təsvirinə keçid var. “Süfrəni hazırlayım, yerə düşsün qaşığım” kimi gündəlik həyat detallarının poetikləşdirilməsi şairənin istedadının göstəricisidir. Bu sadə məişət səhnəsində belə sevgi məhrəmliyi, ailə arzusu, birgəlik romantik bir ahənglə verilib. Bu, Aytəkin Əzizin lirikasına xas bir cəhətdir. O, böyük hissləri kiçik anların içində ifadə edir. “Elə öyrət ki, məni…” bölməsi isə şeirin fəlsəfi mərkəzidir. Burada sevgi artıq təkcə duyğu deyil, mənəvi məktəb, insanı dəyişdirən, tərbiyə edən güc kimi təqdim olunur. Bu hissədə müəllif qadın zərifliyini qoruyaraq həm də düşüncə dərinliyi göstərir. “Özünü öyrət mənə” misrası sevginin mənəvi təslimiyyət mərhələsini göstərir. Bu, kor itaət deyil, ruhani bağlılıqdır. Lakin bu gözəllik içində yüngül bir tənqid də yer almağa dəyər. Şeirin bəzi bəndlərində hissin coşqusu bədii təmkinin qarşısını alır, nəticədə misralar azacıq təkrara düşür. Məsələn, “toxunum” sözünün ardıcıl işlədilməsi duyğunu vurğulasa da, bir qədər poetik ritmi yavaşladır. Həmçinin bəzi yerlərdə məna yükü o qədər emosional yüklənib ki, dərinlik bir az sadəlövh romantizmə qarışır. Ancaq bu, şeirin ümumi təsir gücünü azaltmır, əksinə, səmimiyyəti artırır. Axı Aytəkin Əziz bu şeirdə texniki mükəmməllik yox, duyğusal dürüstlük axtarıb. Son bəndlərdə “zaman bizi sınasın, mən zamanı sınayım” misrası şeirin fəlsəfi nəticəsidir. Burada artıq sevgi sınaqlardan keçən, zamanla ölçülən, lakin sarsılmayan bir dəyər kimi təqdim olunur. Şeirin finalı, “Biz bizi bağışlayaq sevgimizin xətrinə” — həm bağışlanma, həm də sülh çağırışıdır. İki ürəyin barışığından çox, insanla taleyin barışığı kimi səslənir. Nəticə etibarilə, “İstəyirəm biləsən…” həm dilinin sadəliyi, həm duyğunun səmimiliyi, həm də quruluşundakı lirizm ilə diqqət çəkən bir şeirdir. Bəzi yerlərdə poetik sıxlıq bir qədər azalsa da, şeirin təbii axarı və duyğu səmimiyyəti onu müasir Azərbaycan sevgi lirikasının xoş nümunələrindən birinə çevirir. Aytəkin Əziz burada sevginin həm dua, həm də dərd olduğunu incə bir duyumla ifadə edib. Sanki şeir deyil, bir nəfəs, bir etiraf, bir qadın qəlbinin açıq səsi kimi oxunur.
Sevil Azadqızı: HALAL QƏLB RAHAT YUXUNUN SİRRİDİR
İnsan həyatında yuxu yalnız bədənin istirahət etməsi deyil, ruhun dincəlməsi, vicdanın hesabatını verməsi, qəlbin sükuta qovuşmasıdır. Lakin bütün bunlar yalnız qəlbi halal olan insana nəsib olur. İnsan gecələr gözlərini yumduqda, bədənin yorğunluğu ilə yanaşı, qəlb və vicdanın da sükut tapması lazımdır. Əgər qəlb haramla doludursa, başqasının haqqını tapdalayıb vicdanını narahat etmişsə, gecələr onun üçün yalnız narahatlıq və yuxusuzluq gətirir. Belə qəlb sahibi yatanda belə rahatlıq tapa bilmir, ruhu sükuta qovuşmur, gözləri yumula-yumula da istirahət edə bilmir.
Halal qəlb isə tam əksidir. Təmiz qəlb sahibi həm Allah qarşısında hesabatını düşünür, həm də insanlara qarşı vicdanlıdır. Onun əməlləri doğru və dürüstdür, niyyəti saf və səmimidir. Halal qəlb sahibi gecələr yatanda günahların yükünü daşımır, başqalarının haqqını tapdalamaq qorxusundan titrəmir, vicdanı əmin və rahatdır. Onun yuxusu həm bədənin, həm ruhun, həm də qəlbin istirahətidir. Rahat yuxu vicdanın sükutu, qəlbin təmizliyinin təzahürüdür.
Halal qəlb yalnız doğru və ədalətli insanlarda olur. Başqasının haqqını gözdən salmayan, qəlbən şəfqətli və mərhəmətli olan insan gecə yatanda öz həyatına baxıb özünü hesabatdan keçirir, amma bu hesabat onu narahat etmir. Əksinə, o, gördüyü işlərdən məmnundur, vicdanı rahatdır, ruhu sükuta qovuşur. İnsan həyatında sülh və xoşbəxtlik axtarırsa, əvvəlcə qəlbini təmizləməlidir. Təmiz qəlb yalnız halal əməllərin, dürüst niyyətlərin, haqqı gözdən salmayan hərəkətlərin nəticəsidir.
Qəlbin halal olması insanın özünə və başqalarına qarşı dürüst olmasından irəli gəlir. Bir insanın qəlbi doğru niyyət və ədalətlə dolduqda, başqalarına etdiyi xeyir və dürüst davranışlar onun ruhunu doyur. Gecələr o qəlb sahibi rahat yuxuya gedir, çünki bilir ki, heç kəsin haqqını tapdalamayıb, heç kəsi incitməyib, heç bir günahın yükünü çəkmir. Yuxusu sükut və rahatlıq içindədir, ruhu sabahın işıqlı gününə hazırdır.
Halal qəlbin başqa bir gözəl tərəfi də onun insanın gündəlik həyatına təsiridir. Halal qəlb sahibi sabah oyananda da rahatdır, vicdan əminliyi ilə hərəkət edir, başqasının haqqını tapdalamadığını bilir. Onun hər addımı, hər sözü və hər davranışı səmimiyyət və dürüstlük üzərində quruludur. Belə insan həm özünə, həm də ətrafındakılara sülh və rahatlıq gətirir. Onun həyatında narahatlıq, hirs və qısqanclıq yer almır, çünki qəlbi halal və vicdanı əmindir.
Gözəl yuxular yalnız bədən istirahəti ilə gəlmir; ruh və qəlb də dincəlməlidir. İnsan gecələr gözlərini yumanda yalnız bədənin deyil, qəlbin də rahat olması vacibdir. Halal qəlb sahibi üçün hər gecə həm dincəlmək, həm də ruhunu təmizləmək vaxtıdır. O, gecələr yalnız yuxuya deyil, həm də Allahla, vicdanla və öz qəlbi ilə sükuta gedir. Halal qəlb həyatın təməl sütunudur, rahat yuxu isə onun gözəl mükafatıdır.
Halal qəlb sadəcə gecə yuxusunu rahat etməz, həm də gündüz insanın hər hərəkətini dinc və ardıcıl edir. Belə insan gün boyu vicdan əminliyi ilə yaşadığı üçün heç bir qorxu, hirs və qısqanclıq içində olmur. Onun sözləri və davranışları sakitlik və səmimiyyət gətirir, ətrafındakılarla münasibətləri isə harmoniyada inkişaf edir. İnsanların qəlbinin halal olması cəmiyyətdə də rahatlıq və ədalət mühitini yaradır.
Halal qəlb sahibi həm də gələcəyə ümidlə baxır. O bilir ki, onun əməlləri təmizdir, vicdanı rahatdır və günah yükü daşımır. Bu, insanı həm ruhən, həm də fiziki olaraq gücləndirir. Yuxu, həm də bu gücün bədənin və ruhun yenilənməsinə çevrilir. İnsan gecələr dinc yuxuya getdiyi zaman, sabahı da ümid və sülh dolu qarşılayır.
Halal qəlb həmçinin insanın ətrafında yaxşılıq və xeyir işləri dəstəkləməsinə səbəb olur. Halal qəlbli insan başqalarına qarşı mərhəmətli, yardımsevər və ədalətli olur. Onun əməlləri yalnız öz vicdanını rahatlatmır, həm də cəmiyyətdə etibar və sülh mühitini möhkəmləndirir. Belə insanlar cəmiyyətin əsas sütununa çevrilir, ətrafdakılara nümunə olur və insanları haqq yoluna çağırır.
Nəticə etibarilə, halal qəlb rahat yuxunun əsas sirridir. İnsan bədənini istirahət etdirmək üçün yatsa da, qəlbi haramla doludursa, yuxu rahat olmur, ruh sükuta qovuşmur. Halal qəlb sahibi isə gecələr həm bədənin, həm ruhun, həm də qəlbin dincəldiyi yuxular görür. Bu səbəbdən insan həyatında qəlbin təmizliyi hər şeydən öncə gəlməli, vicdan əminliyi isə hər gecəni rahat və sülh dolu etməlidir. Halal qəlb insanı həm dünya həyatında, həm də axirətdə rahatlıq və sülhə aparan ən böyük sirrdir.
Müəllif: Sevil Azadqızı
Azərbaycan dill və ədəbiyyatı müəllimi. Filoloq. Ədəbi təhlil-tənqidçi. Şair-publisist
30.10.2025
Mənbə: Azərbaycan.media