İnsan həyatında əxlaq, doğru və dürüstlük prinsipləri ilə ölçülür. Əxlaq yalnız qanunlarla deyil, vicdan və daxili nizamla formalaşır. İnsan doğru danışdıqda, səmimi davrandıqda həm öz ruhunu təmiz saxlayır, həm də ətrafına etibarlı bir mühit yaradır. Amma yalanın kölgəsi bu nizamı yavaş-yavaş çürüdür. İlk baxışda kiçik görünən yalanlar zamanla insanın daxili dünyasında zəhərli bir torpaq kimi yayılır. Bu torpaqda əxlaqın kökləri zəifləyir, vicdan yorulur, səmimiyyət itir.
Yalan insanın daxili harmoniyasını pozur. Bir dəfə yalan danışdıqda vicdan onu təkrarlamaqdan çəkindirmir. Zamanla yalan həyat tərzinə çevrilir, dürüstlük isə nadir bir davranış kimi görünür. Yalanı ört-basdır etmək üçün yeni yalanlar doğulur və nəticədə insan özü də həqiqətindən uzaqlaşır. Bu vəziyyət həm şəxsi, həm də sosial əxlaqın zədələnməsinə gətirib çıxarır.
Cəmiyyət baxımından yalan dağıdıcıdır. İnsanlar bir-birinə güvənə bilmədikdə, münasibətlər süni və qorxulu olur. Əxlaqın əsas prinsipləri olan dürüstlük, səmimiyyət və vicdan, yalanın kölgəsində kövrək qalır. Tarix göstərir ki, yalan və aldatma üzərində qurulan sistemlər uzunömürlü ola bilmir. Belə cəmiyyətlərdə etimad, hörmət və qarşılıqlı anlayış yox olur, insanlar yalnız şəxsi mənfəətlərinə yönəlir, sivil və insani dəyərlər kölgəyə çəkilir.
Yalan yalnız başqalarına deyil, insanın özünə də zərər verir. Daxili sükunət pozulur, vicdan əzab çəkir. İnsan özü ilə qarşıdurma yaşayır, həqiqəti gizlətmək üçün enerji sərf edir və ruhu yorulur. Yalanın kölgəsi altında böyüyən əxlaq insanın şəxsiyyətini də kölgəyə çəkir. İnsana yaraşan şərəf, dürüstlük və səmimiyyət hissi itir.
Nəticə
Yalanın kölgəsi əxlaqı soludur, vicdanı yorur, cəmiyyətdə etimadı məhv edir və səmimi münasibətləri zədələyir. Dürüstlük və həqiqət isə əxlaqın təməlini təşkil edir. İnsan yalnız səmimi olduqda öz ruhunu, vicdanını və cəmiyyətin sağlamlığını qoruyur. Yalansız həyat əxlaqın güclü qalmasına, insanın daxili harmoniyasına və səmimi münasibətlərin inkişafına xidmət edir. Həqiqət hər zaman kölgələri dağıdan işıqdır; yalan isə əxlaqı soludan qaranlıqdır.
Müəllif: Sevil Azadqızı
Azərbaycan dill və ədəbiyyatı müəllimi. Filoloq. Ədəbi təhlil-tənqidçi. Publisist-şair.
Mənbə: Azərbaycan.media