Səməd Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrı – 105 illik sənət salnaməsi

Azərbaycan mədəniyyətinin qızıl səhifələrindən biri olan Səməd Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrı bu il möhtəşəm bir yubiley – 105 illiyini qeyd edir. Bu yubiley sadəcə bir tarix deyil, əsrlik sənət yolunun, nəsillərin yaradıcılıq əzminin və teatr sənətinə sədaqətin təntənəsidir.

105 il — bu, səhnədən səslənən minlərlə insan taleyi, yüzlərlə tamaşanın alqışı, sənətə vurğun aktyorların və rejissorların tükənməz enerjisidir. Rus Dram Teatrı Azərbaycan teatr tarixində milli və beynəlxalq mədəniyyətin körpüsünə çevrilmiş, dərin mənəvi iz buraxmış bir sənət məbədidir.

Rus Dram Teatrının tarixi 1920-ci illərə dayanır. O dövrdə Bakı həm sənaye, həm də mədəni həyatın mərkəzi idi. Şəhərdə yaşayan çoxmillətli icmalar üçün rus dilində tamaşaların nümayişi həm maarifçilik, həm də bədii zövqün formalaşması baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyırdı. Elə o zaman yaranan teatr qısa müddətdə paytaxtın mədəni həyatında özünəməxsus yer tutdu.

Zamanla teatrın səhnəsində həm rus, həm Azərbaycan dramaturgiyasının ən parlaq nümunələri nümayiş etdirildi. Stanislavski məktəbinin dərin psixoloji aktyorluq ənənələri ilə Şərq duyğusunun harmoniyası bu səhnədə birləşdi. Elə buna görə də bu teatr həmişə təkcə rus mədəniyyətinin deyil, bütövlükdə Azərbaycan teatr düşüncəsinin ayrılmaz hissəsi kimi formalaşdı.

1956-cı ildə teatra böyük şair, humanist və ziyalı Səməd Vurğunun adı verildi. Bu, təsadüfi qərar deyildi. Çünki teatr təkcə dil baxımından deyil, ruh baxımından da Azərbaycan ədəbiyyatı ilə sıx bağlı idi. Səməd Vurğunun adını daşımaq teatr üçün həm şərəf, həm də məsuliyyət idi.

Bu ad teatrın repertuarında milli və bəşəri dəyərlərin, mənəvi ucalığın və insan sevgisinin ön plana çıxmasına şərait yaratdı. Bu gün də teatrın tamaşalarında həmin ruh – milli köklərlə beynəlmiləl ideyaların sintezi aydın duyulur.

Rus Dram Teatrı hər dövrdə güclü aktyor məktəbi ilə fərqlənib. Bu səhnədən keçən aktyorlar təkcə peşəkar ifaçı yox, həm də sənət düşüncəsinin daşıyıcısı olublar. Onların səsi, baxışı, səhnədəki duruşu tamaşaçının yaddaşında illərlə qalır.

Teatrın aktyor truppası müxtəlif nəslin nümayəndələrindən ibarətdir. Bu, həm ənənənin qorunması, həm də yenilik ruhunun daim canlı qalması deməkdir. Ənənəvi rus dramaturgiyası ilə yanaşı, müasir Azərbaycan və dünya müəlliflərinin əsərləri də teatrın repertuarında geniş yer tutur. Bu da teatrın universal sənət məktəbi olduğunu göstərir.

Teatrın bu günkü uğurları və yenilənən siması, şübhəsiz ki, onun rəhbərinin uzaqgörənliyi və sənətə olan sarsılmaz sevgisi ilə sıx bağlıdır. Əməkdar Mədəniyyət İşçisi Ədalət Hacıyev uzun illərdir ki, Rus Dram Teatrının direktoru kimi bu sənət ocağının inkişafına böyük töhfələr verir.

Ədalət Hacıyev teatrı təkcə idarə etmir – o, teatrı yaşadır. Onun rəhbərliyi dövründə səhnə texnologiyaları yenilənib, yaradıcı heyət üçün daha geniş imkanlar yaradılıb, teatrın beynəlxalq əlaqələri genişlənib.

Ədalət Hacıyev müasir teatrın ruhunu dərk edən, klassik ənənələrlə müasir estetik tələbləri birləşdirməyi bacaran mədəniyyət xadimidir. O, teatrın təkcə Bakı səhnəsində deyil, beynəlxalq festivallarda da layiqincə təmsil olunmasına nail olub. Onun rəhbərliyi ilə Rus Dram Teatrı bu gün mədəniyyət diplomatiyasının ön cəbhəsindədir – dostluq, tolerantlıq və çoxmədəniyyətli harmoniyanın simvoluna çevrilib.

Bu yubiley həm də zamanla yarışan sənətin təntənəsidir. 105 il ərzində teatr müxtəlif ictimai-siyasi dövrlərdən keçib, lakin heç vaxt yaradıcılıq alovunu itirməyib.

Bu gün Rus Dram Teatrı müasir tamaşaçıya yeni teatr təcrübələri təqdim edir, klassik formaları müasir baxışla yenidən canlandırır. Yubiley ilində teatrın repertuarında həm retrospektiv tamaşalar, həm də yeni premyeralar yer alır. Tamaşaçılar üçün bu, bir növ teatr tarixində səyahət, eyni zamanda gələcəyə baxış imkanı yaradır.

Rus Dram Teatrı Bakının mədəni xəritəsində təkcə bir bina deyil, mədəniyyət körpüsüdür. O, dillər, mədəniyyətlər və düşüncələr arasında körpü rolunu oynayır. Burada həm rusdilli, həm azərbaycandilli tamaşaçılar birləşir, eyni emosiyanı bölüşürlər.

Bu məkanın atmosferi, memarlığı və səhnə aurası paytaxtın mədəni irsinin canlı hissəsidir. Teatrın binası – onun ruhu kimi – klassik və müasir üslubun harmoniyasını daşıyır.

105 illik yubiley bir teatr üçün sadəcə rəqəm deyil. Bu, bir millətin mədəni yaddaşının canlı hissəsidir. Rus Dram Teatrı bu illər ərzində yüzlərlə aktyorun, rejissorun, səhnə ustasının əməyini bir salnaməyə çevirib.

Bu gün bu salnamə Ədalət Hacıyevin rəhbərliyi ilə daha da zənginləşir, teatrın səsi yenidən gənc nəslin ruhuna toxunur.

Bu yubiley münasibətilə demək olar ki, Səməd Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrı yalnız keçmişin deyil, həm də gələcəyin teatrıdır – canlı, yenilənən və daim axtarışda olan sənət ocağıdır.