SONA VƏLİYEVA QƏLƏMİNƏ ƏDƏBİ-BƏDİİ BAXIŞ

MƏNDƏN SONRAKI KÖLGƏM

Kölgəm ən doğmalardan belə

ürək isitdiyim,

sirr böldüyüm

əzizimtək

ayrılmaz məndən.

Kölgəm Tanrının bizə

verdiyi əkizlik,

ikilik sirridir.

Gah sağımda,

gah solumda,

bəzən arxamca mənə

dua etmək üçün dayanar,

ləngiyər.

Sonra mənə də

söylənməyən sirrinə

bələnib gizlənər.

Son mənzilə

yola salanda

kölgəmə mənimlə getməyə

izin verilməz…

Mən Tanrıma

bir can borcluyam,

kölgəmsə mənə.

Odur ki, xatirələri kölgəmə

həyan qoyub gedirəm.

İçimin gileyini,

nigaranlığımı,

yorğun ömrümün qaçaqaçını,

dostlardan aldığım zərbələrə

səbrimi yalnız kölgəm bilir,

bir də özüm.

Mən kölgəmə

tapşırıb gedirəm

məndən sonra

mənlə bağlı

olanları, qalanları,

məndən sonra

kölgəm sizə

özüm qədər vəfalı.

Günəşin üzündə güzgülənib

böyüyüncə

əli, ayağı məndən sonra

hər şeyi sahmanda saxlayıb

unutdurar yoxluğumu.

Tək özünü,

göz yaşını

göstərməz insanlara.

Məndən sonra

kölgəmə qoyub gedərəm

olanları, qalanları,

yarımçıq qalan arzuları

yalnız kölgəm bilir.

“MƏNDƏN SONRAKI KÖLGƏM” – SONA VƏLİYEVA YARADICILIĞINDA KÖLGƏNİN METAFİZİK OBRAZI

   Sona Vəliyevanın “Məndən Sonrakı Kölgəm” şeiri insanla onun mənəvi dərinliyi arasında qurulan sarsılmaz bağın poetik etirafıdır. Burada “kölgə” sadəcə fiziki varlığın işıqla toqquşmasından doğan təsvir deyil, bədii-fəlsəfi anlamda insanın ruhunun, vicdanının, daxili “mən”inin simvoludur. Şairə kölgəni “Tanrının bizə verdiyi əkizlik, ikilik sirri” adlandırmaqla onun insanın varlığındakı ilahi izini, ruhla cismin ayrılmaz vəhdətini ifadə edir. Bu baxımdan, şeir həm metafizik, həm də ekzistensial səciyyə daşıyır.

  Şeirdə kölgə insanın səssiz şahididir — o, “dua etmək üçün dayanar”, “sirr bölər”, “gizlənər”, yəni insanın həyat yolunda həm müşahidəçi, həm də sirdaş kimi çıxış edir. Şairə kölgəni həm dost, həm yaddaş kimi görür: insan həyatdan köçəndə “kölgəyə özündən sonra qalanları tapşırır”. Bu, bəşər varlığının faniliyi ilə yaddaşın əbədiliyi arasında qurulan körpüdür. “Kölgəmə qoyub gedərəm olanları, qalanları” misrası, əslində, insanın ölüm qarşısında etdiyi daxili hesabat, mənəvi vəsiyyətdir.

   Şeirin leksik qatında səmimiyyət və tənhalıq hissləri hökm sürür. “İçimin gileyini, nigaranlığımı, yorğun ömrümün qaçaqaçını, dostlardan aldığım zərbələrə səbrimi yalnız kölgəm bilir” misraları insanın yaşadığı ağrının, sükutun, səbir və dözümün poetik xülasəsidir. Bu səssiz etiraflar göstərir ki, insanın ən dərin həqiqətini yalnız öz kölgəsi bilir, çünki o, nə mühakimə edir, nə də unudur.

   Şeirin fəlsəfi yükü son bəndlərdə zirvəyə çatır. “Mən Tanrıma bir can borcluyam, kölgəmsə mənə” misrası insanla Yaradan arasında, bəndəliklə varlıq arasında olan münasibəti ikiqat təcəssüm etdirir. Bu, həm də insanın varlığında Tanrı nəfəsinin izini daşıdığını, kölgənin isə həmin ilahi izdən yaranmış mənəvi əks olduğunu göstərir.

   “Məndən Sonrakı Kölgəm” insanın özlüyünə, varlığının sükutuna baxışdır. Şairə burada ölüm qorxusunu deyil, onun mənəvi davamlılığını, ruhun izini – kölgənin varlığında yaşamasını ifadə edir. Bu kölgə artıq cismani bədənə deyil, yaddaşa, xatirəyə, ruhun işığına çevrilir. Beləcə, Vəliyeva bu şeiri ilə həm də insanın faniliyi içində əbədiyyətə uzanan mənəvi xəritəni çəkir.

   Nəticə etibarilə, “Məndən Sonrakı Kölgəm” insanın öz kölgəsi ilə dialoqu, ruhun öz izini tapmaq cəhdidir. Bu şeir Sona Vəliyevanın poetik dünyasında insan varlığının sükutla danışan fəlsəfəsidir – bədəndən azad, amma yaddaşda, Tanrı işığında yaşayan kölgənin dili ilə.

Uğurlar olsun həmişə!

 Müəllif: Sevil Azadqızı