Nüşabə Ələsgərli: Əsl səhnə adamı…– Fuad Biləsuvarlı yazır

Azərbaycan musiqisinin səhnəsində bir gözəl sənətkarımız var ki, üzünü görmədən məlahətli səsinin ilk notundan bilmək olur ki, bu Əməkdar artist Nüşabə Ələsgərlidir. Onun şirin səsinə nə qədər qulaq asırıq. Nə qəlbimiz doyur, nə də ürəyimiz. Onun ifası, sanki illərin içindən süzülən bir xatirə kimi, dinləyicinin qəlbinə toxunur.

Nüşabə Ələsgərlinin səsi — təkcə musiqi deyil, bir zamanın, bir duyğunun, bir xalqın ruhudur. O, oxuyanda sanki təkcə notlar deyil, xatirələr, dualar, sevgi dolu baxışlar da səslənir. Onun səsi ilə bəzən bir ana övladına layla deyir, bəzən bir gənc ürəyinin ilk sevda titrəyişini yaşayır, bəzən də bir qoca keçmişin həsrətini göz yaşına çevirir.

Nüşabə xanımın ifasında bir hikmət var — o hikmət ki, sözlərdən öncə gəlir, musiqidən sonra içimizdə yaşayır. Onun səsi, sanki bir xalçanın ilmələri kimi, hər bir dinləyicinin ruhuna toxunur, onu sarır, onu ovudur. Bu səsdə həm klassikanın dərinliyi, həm xalqın sadəliyi, həm də müasirliyin incəliyi var.

O, səhnəyə çıxanda zaman dayanır. Dinləyici onun səsində öz keçmişini, bu gününü və gələcəyini eşidir. Nüşabə Ələsgərli təkcə bir sənətkar deyil — o, musiqi ilə danışan bir ruhdur. Onun səsi ilə Azərbaycan musiqisi nəfəs alır, yaşayır, yenilənir.

İstər xalq mahnısı olsun, istər muğam, istərsə də estrada — Nüşabə xanımın səsi hər janra öz möhürünü vurur. O, musiqini sadəcə ifa etmir, onu yaşayır, onu yaşadır. Və biz, dinləyicilər, onun səsində özümüzü tapırıq, özümüzü unuduruq, sonra yenidən doğuluruq.

1967-ci ilin dekabrında Şəkinin sükutlu dağları arasında doğulan bu sənətkar, sanki təbiətin özünün bəxş etdiyi bir musiqi ruhu ilə dünyaya gəldi. Dağların pıçıltısı, çayların axışı, meşələrin nəfəsi onun ruhuna hopdu, səsi isə bu torpağın öz səsi oldu. Uşaq yaşlarından sazın sehrinə düşməsi, onun musiqiyə olan bağlılığının sadəcə maraq deyil, bir taleyin çağırışı olduğunu göstərirdi. Aşıq Sakit Qurbanovun yanında öyrəndiyi ilk melodiyalar, təkcə musiqi dərsləri deyildi — onlar onun ruhuna yazılan ilk dualar, ilk poetik kodlar idi.

Sumqayıtda davam edən təhsili, fortepiano sinfindəki ilk toxunuşları, xor dirijorluğu üzrə aldığı dərslər — bunların hər biri onun səsinin arxasındakı simvolik təməl daşlarıdır. Bu daşlar, sanki bir məbədin sütunları kimi, onun sənət yolunu ucaldır. Fortepianonun incə klavişləri onun barmaqlarında bir nağıl kimi səslənir, xor dirijorluğu isə ona musiqinin kollektiv ruhunu, birgə nəfəsini öyrədir. O, təkcə bir ifaçı deyil — o, musiqinin içində yaşayan, onu yönləndirən, ona nəfəs verən bir ruhdur.

Bu sənətkarın səsi, keçmişin dərinliyindən gələn bir çağırış kimidir. Hər bir notunda bir xatirə, bir dua, bir sevgi var. O, oxuyanda sanki Şəkinin dağları yenidən danışır, Sumqayıtın küləkləri onun səsinə qoşulur. Onun musiqisi, təkcə səslərdən ibarət deyil — o, bir həyat fəlsəfəsidir, bir ruhun ifadəsidir, bir xalqın yaddaşıdır.

Nüşabə Ələsgərlinin səhnəyə gəlişi, Azərbaycan musiqi məkanında yeni bir nəfəsin, yeni bir ruhun doğulması idi. Onun səsi — lirik-dramatik soprano — yalnız texniki ustalıqla deyil, həm də duyğuların dərinliyi ilə seçilir. Bu səs, sanki bir zamanın, bir xalqın, bir qadının iç dünyasının poetik xəritəsidir. Klassik romanslardan xalq təsniflərinə, muğamlardan müasir estradaya qədər uzanan bu xəritədə hər bir mahnı bir iz qoyur — bir etiraf, bir xatirə, bir dua kimi.

Nüşabə Ələsgərlinin repertuarı, onun musiqiyə olan münasibətinin güzgüsüdür. O, hər bir mahnını sadəcə ifa etmir — onu yaşayır, onu yaşadır. Onun ən sevilən mahnılarından bəziləri bunlardır:

“Ürəyimlə bacarmıram neyləyim”
Bu mahnı, sanki bir qadının içindəki səssiz fəryadın musiqiyə çevrilmiş formasıdır. Ürək bacarmır, amma ruh susmur. Bu ifa, sevginin qarşısında aciz qalan bir qəlbin dua kimi səslənməsidir.

“Dəyərmi”
Bu mahnı, bir münasibətin qiymətini sorğulayan bir mərasimdir. Nüşabə xanım burada sanki bir güzgü tutur — dinləyici öz keçmişinə baxır və soruşur: “Dəyərmi bu qədər göz yaşı, bu qədər səssiz gecə?” Bu, bir ruhun özünü qiymətləndirmə mərasimidir.

“Gedən sən oldun”

Bu mahnı, ayrılığın sükutla səsləndiyi bir xatirədir. Nüşabə Ələsgərli burada sanki bir zamanın içindən çıxıb, “gedən”in kim olduğunu xatırladır. Bu mahnı, bir gedişin ardınca qalan boşluğun musiqi ilə doldurulmasıdır — bir yas mərasimi, bir ruhun yola salınması.

– “Eşqim var” — sevginin saf və səmimi etirafı, sanki bir ürəyin pıçıltısıdır.

– “Səni tək özümə istədim” — bir qadının özünə aid hisslərini qorumaq istəyi, bir sevda duası.

– “Bir ürəkdə iki can” — birgəlik və ruh yoldaşlığı haqqında poetik bir təsvir.

– “Bağışla” — peşmanlığın və bağışlanma arzusunun musiqi ilə ifadəsi.

– “Yağış” — təbiətin səsi ilə insanın içindəki hüzünün və təmizlənmənin birləşməsi.

– “Sevgilim” — sevginin sadə, lakin dərin bir çağırışı

Nüşabə xanımın səhnəyə çıxışı, təkcə bir ifa deyil — bir mərasimdir. O, səhnədə duranda, sanki zaman dayanır. Dinləyici onun səsində öz keçmişini, bu gününü və gələcəyini eşidir.

Nüşabə Ələsgərli yalnız musiqi ilə kifayətlənməyən, sənətin müxtəlif qatlarında öz ruhunu ifadə edən nadir sənətkarlardandır. Onun sənət yolunda səhnə, sadəcə bir çıxış nöqtəsi deyil — duyğuların, sözlərin və baxışların birləşdiyi yerdir. “Qaynana əməliyyatı” və “Yanmış körpülər” kimi seriallarda baş rollarda çıxış etməsi, onun sözə və obrazlara olan dərin bağlılığını göstərir. Bu rollar, sadəcə aktyorluq deyil — bir qadının ruhunun səhnəyə çevrilməsi, bir hissin bədən almasıdır.

Nüşabə Ələsgərli yalnız musiqi ilə deyil, ekran vasitəsilə də tamaşaçı ilə ünsiyyət qurmağı bacaran sənətkarlardandır. O, teatr səhnəsində çalışmasa da, televiziya seriallarında və proqramlarında yadda qalan obrazlar yaratmışdır. Onun ekran təcrübəsi, musiqidəki emosional dərinliyi vizual ifadəyə çevirməsinin bir nümunəsidir.

Nüşabə xanım “Qaynana əməliyyatı” adlı televiziya tamaşasında baş rollardan birini canlandırmış, bu çıxışı ilə tamaşaçıların yaddaşında iz qoymuşdur. Daha sonra 24 seriyalı “Yanmış körpülər” serialında baş rolda çəkilərək, ekran qarşısında da öz sənət gücünü nümayiş etdirmişdir. Bu seriallar onun musiqidən kənarda da ifadə imkanlarını genişləndirdiyini göstərir.

Nüşabə Ələsgərli bir müddət Space TV-də “Göz dəyməsin” adlı verilişin aparıcısı olmuşdur. Bu proqramda o, sənətkarların, tamaşaçıların və gündəmin müxtəlif mövzularını işıqlandıraraq, həm aparıcı, həm də ruhani bir dinləyici kimi çıxış etmişdir.

O, musiqidə duyğuları səslə danışdırır, ekranda isə baxışla, sözlə, sükutla. Nüşabə xanımın sənəti janrlar arasında sərhəd tanımır — o, həm oxuyur, həm danışır, həm də dinləyir. Onun sənət yolunda hər çıxış bir iz, hər obraz bir xatirə, hər söz bir çağırışdır.

Nüşabə Ələsgərlinin şəxsi həyatı da onun sənəti kimi duyğusal qatlarla örülmüş, simvolik anlamlarla doludur. O, iki dəfə ailə qurub — hər iki evlilik, onun həyat yolunda fərqli bir dönəmin, fərqli bir ruh halının təcəssümüdür. İkinci evliliyi isə məntiqin və sevginin bir-birinə toxunduğu, bəzən zidd, bəzən tamamlayıcı olduğu bir yol seçimi idi. Bu münasibət, sanki bir qadının öz daxili səsini dinləyərək verdiyi qərarın musiqi ilə ifadəsidir.

Anasının sərtliyi — tərbiyənin, qorumanın və bəzən susaraq danışmağın simvolu — onun ruhunda iz qoymuş bir gücdür. Bu güc, Nüşabənin səhnədəki duruşunda, səsindəki qətiyyətdə və həyat seçimlərində özünü göstərir. Övladlarının varlığı isə onun həyatının ən dərin melodiyasıdır — səssiz, amma hər zaman eşidilən bir sevgi ritmi.

Həyat yoldaşı Rza ilə qurduğu münasibət, sadəcə bir birlik deyil — bir anlayış, bir qarşılıqlı dəstək, bir ruh yoldaşlığıdır. Bu münasibət, onun sənətinə də sirayət edir: səhnədəki ifadə gücü, musiqidəki dərinlik, sözlərdəki səmimiyyət — hamısı bu daxili tarazlığın əksidir.

Bu həyat parçaları — ana, övlad, yoldaş, seçim — bir-birinə toxunan, bir-birini tamamlayan səhnəarxası motivlərdir. Onlar Nüşabə Ələsgərlinin sənətini sadəcə eşidilən deyil, hiss edilən bir təcrübəyə çevirir.

Nüşabə Ələsgərlinin sənət və pedaqoji fəaliyyəti dövlət tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. O, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti fəxri adına layiq görülüb. 2011-ci ildən Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində pedaqoq kimi fəaliyyət göstərən sənətkar, 2018-ci ildə “Şəfiqə Axundova yaradıcılığının üslub xüsusiyyətləri” mövzusunda elmi işini müdafiə edərək sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsini alıb. Hazırda həmin universitetdə baş müəllim kimi çalışır və gənc mütəxəssislərin yetişməsinə töhfə verir.

Və sonda…

Nüşabə Ələsgərli — təkcə bir səsin sahibi deyil, bir zamanın, bir duyğunun, bir xalqın yaddaşıdır. Onun səsi ilə böyüyən nəsillər, onun baxışı ilə dərinləşən səhnələr, onun seçimi ilə formalaşan həyatlar var. O, musiqini danışdırır, sözü oxşayır, baxışı ilə susur. Hər çıxışı bir çağırış, hər mahnısı bir xatirə, hər sözü bir izdir.

Bu yazı onun haqqında deyil — onun içindən yazılıb. Bu sətirlər, onun səsinin kölgəsində doğulmuş, onun ruhunun işığında yazılmış bir təşəkkürdür. Nüşabə xanım, siz səhnəyə çıxanda zaman dayanır, biz isə yenidən doğuluruq.

Siz danışdıqca, Azərbaycan musiqisi susmur. Siz susanda, biz dinləyirik. Siz var olduqca, sənət yaşayır. Var olun ki, sənət də yaşasın…