Münasibətlər, nişanlılıq dövrü və evlilik insan həyatında ən dəyərli sosial və emosional bağlardandır. Hər iki tərəf birgə gələcək qurmaq niyyəti ilə münasibətə daxil olsa da, zamanla bu bağlar zədələnə və anlaşılmazlıqlar, emosional gərginlik, psixoloji təzyiqlər səbəbindən pozula bilər.
Narsistik Davranışların Münasibətlərə Təsiri
Müşahidələrim göstərir ki, münasibətlərin dağılmasında əsas amillərdən biri narsistik davranışlardır. Bu davranışlar yalnız emosional zərər deyil, həm də fərdin özünə dəyər hissini ciddi şəkildə sarsıdır.
Münasibətlərin Yarımçıq Qalmasının Psixoloji Mexanizmi
“Münasibəti yarıda qoymaq” yalnız fiziki ayrılığı deyil, həm də emosional və psixoloji əlaqənin qırılmasını ifadə edir. Bu, aşağıdakı hallarda müşahidə oluna bilər:
– Bir tərəfin digərini emosional baxımdan tərk etməsi
– Soyuq davranışlarla uzaqlaşdırma
– İzahsız şəkildə münasibəti bitirmə
Bu proses fərddə tərk edilmə travması yaradır və nəticədə:
– Özünü dəyərsiz hiss etmə
– Günahkarlıq duyğusu
– Gələcək münasibətlərdə ehtiyatlılıq və etimadsızlıq
Narsist Döngə: Münasibətin 3 Mərhələsi
Narsist şəxslər münasibətlərdə əsasən aşağıdakı strategiyalardan istifadə edirlər:
1. İdealizasiya – Qarşı tərəf “mükəmməl” kimi təqdim olunur, sevgi intensiv şəkildə göstərilir.
2. Devalvasiya – Qarşı tərəf tənqid olunur, kiçildilir, dəyərsizləşdirilir.
3. Tərk etmə – Münasibət qəfil, izahsız və emosional olaraq sərt şəkildə bitirilir.
Bu dövr “narsist döngə” adlanır və qarşı tərəfdə:
-Tükənmişlik sindromu
– Özünə inamsızlıq
– Öz dəyərindən uzaqlaşma
Narsist Davranışların Zərərverici Təsiri
Narsist şəxslər empati qabiliyyətinin zəifliyi səbəbindən qarşı tərəfin hisslərinə cavab verməkdə çətinlik çəkirlər. Onlar emosional nəzarəti öz əllərində saxlamaq istəyir və qarşı tərəfi “öz istədikləri kimi formalaşdırmağa” çalışırlar.
Tez-tez müşahidə olunan davranışlar:
– Davamlı tənqid və alçaltma
– Emosional uzaqlaşdırma
– Məsuliyyətdən qaçma və inkar
– Mükafat və cəza yolu ilə manipulyasiya
Bu münasibətlərdə fərd emosional əsarətə düşür və şəxsiyyət sərhədləri bulanıqlaşır.
Narsistin Etirafdan Qaçması və Qurbanın Travması
Narsist şəxslər səhvlərini etiraf etməməyə meyllidirlər. Onlar məsuliyyəti başqasına yönəldir və “mən günahkar deyiləm” mexanizmini aktiv saxlayırlar. Bu zaman qurban:
– Özünü ittiham edir
– Emosional çöküş yaşayır
– Depressiv hallar keçirir
– Özünə dəyərini itirir
Sağlam Münasibətlərin Bərpası
Narsist münasibətdən sonra şəfa prosesi dərin psixoloji iş tələb edir. Bu mərhələdə aşağıdakı metodlar effektivdir:
– Psixoterapiya
– Özünüqiymətləndirmə məşqləri
– Duyğusal sərhəd təlimləri
– Psixososial reabilitasiya
PRİM Mərkəzi olaraq məqsədimiz, bu cür emosional travmalar yaşayan fərdlərə psixoloji reabilitasiya, emosional sabitlik və özünə dəyər hissinin bərpası istiqamətində dəstək verməkdir.
Tövsiyələr
Özünü tanı – Ehtiyaclarını və dəyərlərini anlamaq, manipulyasiyalara qarşı dayanıqlılıq yaradır.
Sərhədlərini müəyyən et – “Yox” deməyi və emosional məkanını qorumağı öyrən.
Dürüst ünsiyyət qur – Açıq dialoq psixoloji balans üçün vacibdir.
Peşəkar dəstək al – Psixoloq dəstəyi uzunmüddətli müsbət nəticə verir.
Unutmayın:
Münasibətlərdə ən vacib dəyər — öz dəyərini qorumaqdır. Heç bir sevgi sizin şəxsiyyətinizin sarsılması bahasına yaşanmalı deyil.
Psixoloq M. Almara Ağaqızı
PRİM – Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf Mərkəzinin direktoru
📍 Bakı şəhəri, Zahid Xəlilov 48A, Elmlər m/st yaxınlığı
📞 050 777 80 04
📲 Instagram: @almara.melikova.aga_qizi
Mənbə: Azərbaycan.media