İnsan həyatında elə anlar, elə illər olur ki, onların izi zamanın axarında silinmir, əksinə, illər keçdikcə daha da dərinləşir. Bu anlar, bu illər yaddaşın ən gizli qatlarında yaşayır, zaman-zaman xatırlanır, bir musiqi sədası kimi ruhumuza toxunur. Üstündən illər ötüb keçsə də, onların qoxusu, səsi, rəngi dəyişmir — sanki zamanın özü belə o xatirələrə ehtiramla yanaşır.
Hər birimizin keçdiyi məktəb illəri də bax, məhz belədir — unudulmaz, silinməz, yaddaşımıza əbədi həkk olunmuş illər. Məktəb illəri yalnız təhsil deyil, həm də ilk dostluqların, ilk sevinclərin, ilk xəyal qırıqlıqlarının, ilk qələbələrin mərasimidir. Hər səhər məktəbə gedən yolda, hər dərs saatında, hər zəng səsində bir ömürlük iz gizlənir.
Hər ilin sentyabr ayı gələndə içimizdə qəribə bir sevinc oyanır. Bu sevincin ən parlaq ulduzları isə məktəb yaşlı uşaqlardır. Onların gözlərindəki işıq, ürəklərindəki həyəcan səbəbsiz deyil — çünki sentyabr ayı yeni dərs ilinin başlanğıcıdır, bilik yolunun yenidən açılan qapısıdır. Bu ayla birlikdə çalınan ilk zəng, sanki illərin sükutunu pozur, məktəbin divarlarını yenidən canlandırır. Doğma məktəb uşaqları yenidən qoynuna alır, onları tanış sükutuna, tanış səs-küyünə, tanış qoxusuna bürüyür.
Yeni tanış dəhlizlər, sanki illərin dostu kimi bizi salamlayır. Sinif otaqları, bir zamanlar yazılan xatirələrin səhnəsi kimi yenidən açılır. Sevimli müəllimlər, illərin içindən çıxıb gəlmiş mələklər kimi qarşılayır bizi. Darıxdığımız zəng səsləri, sanki bir musiqi kimi ruhumuza toxunur, bizi keçmişin qucağına çəkir.
Məktəb illəri — ömrümüzün ən mehriban, ən əziz, ən qayğısız illəri. Bu illər, sanki zamanın içində donmuş bir bahar kimidir. Hər səhər məktəbə gedən yolda, hər dərs saatında, hər fasilədə bir ömürlük sevgi, bir ömürlük xatirə gizlənir. Bu illər, ruhumuzun ən saf, ən təmiz, ən uşaq halıdır.
Çox erkən — altı yaşımızdan — ilk dəfə ayaq basdığımız, yetkinlik yaşımıza qədər addım-addım keçdiyimiz orta məktəb illəri, ömrümüzün qızıl səhifələridir. Bu illər, sanki zamanın içində parlayan bir kitabdır — hər səhifəsində bir uşaq gülüşü, bir müəllim baxışı, bir sinif sükutu yazılıb. Hər səhər çalınan zəng, yalnız dərsə çağırmırdı bizi — o, gələcəyə çalınan bir ümid zəngi idi. Hər zəng, xoşbəxt bir ömrün başlanğıcına vurulan ritm, bir ömür boyu eşidəcəyimiz daxili musiqi idi.
Bütün həyatımız boyu xatırlayacağımız əziz və doğma müəllimlərimiz — onlar yalnız bizə dərs keçmədilər, həm də ruhumuza toxundular. Onların baxışında mərhəmət, sözlərində hikmət, susqunluqlarında dua vardı. Onlar bizim ilk yol göstərənlərimiz, ilk ruh tərbiyəçilərimiz oldular.
Hər gün dalaşıb barışdığımız, birgə güldüyümüz, birgə ağladığımız, birgə dərs oxuduğumuz sinif yoldaşlarımız — onlar bizim ilk dostlarımız, ilk sirdaşlarımız, ilk həyat yoldaşlarımız idilər. Bu münasibətlər, bu xatirələr, zamanın sınağından keçib şirinliyini itirməyən, illər ötsə də dadı damaqda qalan xatirələrdir. Onlar ömrümüzün içində bir bağça kimi qalır — hər gülündə bir uşaq gülüşü, hər yarpağında bir məktəb səhəri gizlənir.
Bizə birinci “A” hərfini öyrədən ilk müəllimimiz… Axı sizi necə unutmaq olar? Bu sətirləri yazdıqca, o günlərin qoxusu gəlir burnuma, o sinif otağının işığı düşür gözlərimə. Sanki zamanın içindən bir pəncərə açılır və biz o pəncərədən keçib yenidən altı yaşımıza qayıdırıq.
Adi bir qələmi düz tutmağı bacarmadığımız, ağ dəftər vərəqəsində haradan başlayıb harada bitirməyi bilmədiyimiz o ilk günlərdə, səbrlə, təmkinlə, bir mələk kimi köməyimizə çatan nurlu varlıq — ilk müəllimimiz. Onun əlləri qələmi bizim barmaqlarımıza yerləşdirirdi, sanki gələcəyin sözlərini yazmaq üçün bizi hazırlayırdı. Onun baxışında bir ana şəfqəti, bir ata qətiyyəti, bir peyğəmbər səbrini görürdük.
Sonra sehrinə düşdüyümüz “Əlifba” kitabı — hər səhifəsi bir sirr, hər hərfi bir möcüzə idi. O kitabın içində biz yalnız yazmağı öyrənmirdik, həm də dünyanı tanıyırdıq. Öyrəndiyimiz ilk şeir, sanki dilimizin ilk duası idi. Qara lövhədə təbaşirlə yazdığımız ilk rəqəm — bizə kainatın nizamını göstərən ilk işarə idi. O lövhə bizim üçün bir səhnə idi, biz isə o səhnədə ilk dəfə öz adımızı yazmağa çalışan aktyorlar.
Gündəliyimizə müəllimimizin ilk xətti ilə yazdığı ilk qiymət — sanki bir ömürlük pasport idi. O qiymət, yalnız bir rəqəm deyildi, o bizim ilk uğurumuz, ilk tanınmağımız, ilk “sən bacarırsan” mesajı idi. Sanki böyük yolun başlanğıcında bizə dünyanı bağışlayırdılar — bir qələm, bir dəftər, bir müəllim və bir sevgi ilə.
İllər necə gəlir, necə keçir — bəzən zamanın axışını hiss etmədən yaşayırıq. Hər gün qədəm qoyduğumuz məktəb, zamanla bizim üçün sadəcə bir bina deyil, isti-doğma bir ocağa çevrilir. O ocaqda biz yalnız biliklə deyil, sevgi ilə, qayğı ilə, xatirələrlə qızınırıq. Hər səhər açılan qapı, hər gün eşidilən zəng, hər fasilədə səslənən gülüş — bunlar bir ömrün içində toxunan naxışlardır.
Bir də baxırıq ki, dünənə kimi çantasını məktəbə güclə gətirən biz şagirdlər artıq müstəqil həyatın astanasındayıq. Məzunuq. Həm inanırıq, həm də inana bilmirik. Sanki zaman bir səhifəni çevirdi, biz isə o səhifənin son cümləsində dayanmışıq. Gözlərimizdə sevinc, ürəyimizdə kədər, əllərimizdə xatirələr.
Son zəng — həm sevincli, həm də kədərli dəqiqələr. O zəng, bir dövrün bağlanışı, bir yeni yolun başlanğıcıdır. On-on bir il hər gün qədəm qoyduğun bu doğma ocaqdan ayrılmaq — bu, yalnız bir ayrılıq deyil, bu, bir mərasimdir. Ruhun bir hissəsi orada qalır, bir hissəsi yola çıxır.
Hələ hər gün ehtiramla salamlaşdığımız, əsl ata-ana qayğısı gördüyümüz müəllimlərimiz… Onların baxışları, sözləri, susqunluqları — hamısı bir dua kimi ürəyimizə köçür. Onların xeyir-duaları, sanki görünməz bir işıq kimi həyat yollarımızda bizi müşayiət edir. Bizə yalnız bilik vermədilər, həm də ruh verdilər. Onlar bizim ilk yol yoldaşlarımız, ilk dua sahiblərimiz oldular.
Bir dahi necə də gözəl deyib: “Valideynlərimiz bizi dünyaya gətirir, müəllimlərimiz isə yerdən göyə qaldırır.” Bu sözlər, sadəcə bir aforizm deyil — bir ömrün fəlsəfəsidir. Müəllimlik, yalnız bir peşə deyil, bir yüksəliş mərasimidir. Müəllim, insanın ruhunu yerdən qaldırıb göyün ümidinə çevirən şəxsdir.
Ailəmizin böyüyü — babam Asif müəllim də bu şərəfli peşənin sahibi olmuşdur. İndi təqaüddədir, lakin onun adı hələ də məktəb dəhlizlərində, sinif otaqlarında, yaddaşlarda yaşayır. Uzun illər kəndimizdə, mənim də təhsil aldığım doğma məktəbdə müəllim kimi çalışmış, sonra isə direktor kimi fəaliyyət göstərmişdir. Onun səsi, baxışı, qərarları bu məktəbin divarlarına hopmuşdur. O məktəb, sadəcə bir təhsil ocağı deyil — babamın ruhunun, zəhmətinin, sevgisinin toxunduğu bir məkandır.
Məktəbimiz birinci Qarabağ müharibəsinin şəhidi Aydın Həsənovun adını daşıyır. Bu ad, yalnız bir lövhədə yazılmayıb — o, məktəbin hər daşında, hər dərsində, hər xatirəsində yaşayır. Və bu müqəddəs təşəbbüs, təbii ki, əziz babamın ürəyindən doğmuşdur. O, yalnız müəllim deyil, həm də yaddaşın qoruyucusu, şəhidin adını yaşadan bir ruh daşıyıcısıdır.
Müəllim kimi ona həmişə böyük hörmət görmüşəm. Onun yanında olmaq, onunla bir məktəbdə oxumaq, onun adını daşıyan bir ailənin üzvü olmaq — bu, mənim üçün bir fəxr, bir dua, bir mirasdır. Babamın müəllimliyi, mənim ruhumda bir işıq kimi yanır — hər dəfə yazı yazanda, hər dəfə xatirə danışanda, o işıq mənim sözlərimə düşür.
Bu gün yeni dərs ili başlanır. Sentyabrın sükutunu pozan o ilk zəng, yüz minlərlə məktəb yaşlı fidan — şagird üçün bir çağırış, bir başlanğıc, bir ümid işarəsidir. Bu zəng, yalnız məktəb divarlarında səslənmir — o, bütün ölkənin ruhunda çalınır. Bu zəng, eyni zamanda çoxminli müəllimlər ordusu üçün, qayğıkeş valideynlər üçün, hər bir ev, hər bir ailə üçün səslənir. Axı, bu zəngi intizarla gözləməyən bir ev, bir ailə yoxdur. Bu zəng, bir xalqın sabaha olan inamının səsi, bir millətin gələcəyə yazdığı musiqidir.
Bu zəng — adi zəng deyil, özü bir mərasimdir. Milyonlarla ürəyi ehtizaza gətirən, anları coşduran, sevincə qovuşduran bir səsdir. O, təkcə dərsə çağırmır — o, bizi birliyə, xatirəyə, gələcəyə çağırır. Hər çalınan zəng, bir ömrün yeni səhifəsini açır. Hər zəng, bir müəllimin duası, bir valideynin arzusu, bir şagirdin xəyalıdır.
Bu gün məktəblər yenidən nəfəs alır, dəhlizlər yenidən gülüşlə dolur, lövhələr yenidən yazı ilə bəzənir. Bu gün, məktəb yalnız bir bina deyil — bir xalqın ruhunun yenidən doğulduğu məkandır.
Lap elə dünənə kimi sakitlikdən bezən, uşaqların sevinc dolu hay-küyündən uzaq düşən məktəblər bu gündən yenidən canlanır, qaynar qazana bənzəyir. Dəhlizlərdəki sükut yerini gülüşlərə, ayaq səslərinə, zəngin ritminə verir. Məktəblər, sinif otaqları, lövhələr, partalar — hamısı gələcəyimizin sabahı olan fidanları yenidən qoynuna alır. Bu ocaq yenidən alovlanır, yenidən nəfəs alır.
Ən çox sevinən — birincilərdir. Onlar bu sehrli məbəddə ilk kövrək addımlarını atırlar. Onların gözlərindəki işıq, ürəklərindəki həyəcan, əllərindəki gündəlik — hamısı bir başlanğıcın simvoludur. Onların bütün gələcək həyatı, çalınan bu ilk zəngdən başlanır. Bu zəng, onların ruhunda bir ömürlük musiqiyə çevrilir.
Bu gün başqa bir dünyanın da sevinci ölçüyə sığmır. Bu, tələbə dünyasının da sevincidir. Dünənki məzunlar — bu günün tələbələri. Orta məktəb illərinə “əlvida” deyən yeniyetmələr, indi tələbə adını qazanmış gənclər kimi ali məktəblərə, orta ixtisas məktəblərinə, öz tələbə dünyalarına “salam” deyirlər. Bu salam, bir ömrün yeni fəslinə açılan qapıdır.
– Sızlar yada düşəndə,
Ürəyimin telləri.
O mehriban, o əziz,
Tələbəlik illəri.
Bu misralar, bir nəsil duyğusunun səsi, bir ruhun titrəyən telləridir. Sevincləri köksünə sığmayan bu yeniyetmə tələbələr — sabahımızın layiqli müəllimləri, həkimləri, mühəndisləri, alimləri, bəlkə də kosmonavtlarıdır. Onlar yalnız peşə sahibi deyil, həm də ruh sahibi olacaqlar.
Ən başlıcası — onlar hər bir Azərbaycan vətəndaşıdır. Hər birimizə doğma, əziz olan Azərbaycan dövlətinin vətəndaşı. Bu torpağın ruhunu daşıyan, bu bayrağın kölgəsində böyüyən, bu zəngin sədası ilə yola çıxan insanlar. Onların hər addımı, hər uğuru, hər xatirəsi — bu torpağın sabahına yazılan dua olacaq.
Bundan böyük fəxarət nə ola bilər?!
Yeni dərs ilinin ilk səhəri, sanki bir xalqın yenidən doğulduğu andır.
– Yeni dərs iliniz mübarək, əziz şagirdlər, sevimli müəllimlər!
Bu gün sizin gününüzdür — bilik yolunun ilk addımı, xatirələrin ilk cizgisi, gələcəyin ilk nəfəsidir.
Tələbə adınız mübarək, əziz gənclər!
Siz artıq sabahın sahiblərisiniz — düşüncənin, zəkanın, ruhun bayraqdarı.
Sizin sevincinizə ürəkdən şərik oluruq — çünki bu sevinc, yalnız sizə aid deyil, bütün bir millətin sevincidir.
Əziz müəllimlər, hörmətli valideynlər — sizin səbriniz, zəhmətiniz, dualarınız bu gün meyvə verir.
Siz bu torpağın ruhunu böyüdür, bu xalqın sabahını yoğurursunuz.
İşıqlı günlər sorağında — birgə addımlayırıq. Hər zəngdə bir dua, hər dərsdə bir ümid, hər uğurda bir bayram var.
Bu yazı, bir məktəb salnaməsi deyil — bir xalqın təhsil mərasimi, bir ruhun dua ilə yazdığı təqdimatdır.
Bu yazı, bir müəllimin, bir şagirdin, bir valideynin, bir vətəndaşın ürəyindən süzülən sevincin sədasıdır.
Müəllif: Fuad BİLƏSUVARLI
AYB və AJB üzvü, Prezident mükafatçısı, Həsən bəy Zərdabi mükafatçısı
Mənbə: Azərbaycan.media