Dan yeri sökülürdü. Borudan su elə fışqırdı ki, yalan olmasın, adamın başını yarardı. İman
kişinin dəstamazdan ötrü kranın altına sarı uzanan əlləri üşüdü. Amma bu hal çox
çəkməyəcəkdi. Çünki bir azdan günəş Ağabalagilin məhləsindəki on iki mərtəbənin
arxasından boylanacaqdı. Vaxt o vaxt idi ki, artıq Ağabala kişi acqarına üçüncü
yandırıb qoymuşdu damağına və evin qabağında min bir əziyyətlə qoruduğu bağçada
ondan iyirmi yaş balaca əncir ağacına baxıb, Allahın bu nemətinə şükür eləyirdi. Onunla
üzbəüz həyət evində Sarıgül arvadın nəvəsi – mamaçanın əlindən təzəcə canını qurtarmış
çağa cavan anasının döşlərini axtarırdı. Gizlincə bu mənzərəyə göz qoyan Sarıgül xala
düşünürdü: Allah, səni tanımayana lənət! Gör necə axtarır ey döşü?! Gəlin də biologiya
müəlliməsi olduğundan bu dəmdə ağrını da, pay gözləyən mamaçanı da, abırı unudub
siftəsinin hərəkətinə göz qoyurdu və heyrətamiz instikti təhlil edirdi…
Uşağın atası dənizdə tor qurmuşdu. İki iri balıq gəldi tora. Çabalayıb – çabalayıb heydən
düşdülər. Çağa doyunca anasının ürəyini çəkib dünyanı vecinə almadan mışıl-mışıl yatırdı.
Evin qabağındakı iri dairədə Bəybalanın cinli oğlu Sərvər nol doqquzun bağrını yarırdı.
Zalım oğlunun iti də özünə oxşayıb. Fağır Zeytinin binəva pişiyini qatmışdı qabağına, sanki
hündürlüyə tullanmaqdan zaçot götürürdü. Axır yazıq pişik özünü atdı məhlədə "Kar
sənətkar" ayamasıynan tanınan qıyıqgöz rəssamın pəncərəsinə. Rəssam da belə birtəhər
kişiydi. Heç nə xətrinə dəymirdi. İtin sözünü deyirdin, gülümsünürdü. Karlığını üzünə
vuranda da, qayıdırdı ki, qədeş, zəmanə korlanıb, bu dəqiqə üç kəlmənin ikisi söyüşdü, biri
qeybət. Onu eşitməkdənsə, kar qalmaq daha sərfəlidir. Gözəl qadındı, deyirdi, az qalırsan
ki, vurulasan, ağzını açır, görürsən ki, ifritədi. Ya da salidni kişidi, əməlli-başlı vucuddu,
danışır, görürsən primitiv düşüncəlidi, cındırın biridi. Çox şey deyirdi, Allah haqqı, yadımda
deyil. Bir sözlə, deyirdi ki, fonoqramanı özüm verirəm, dinləməyə ehtiyacım yoxdur. Təki
ağızlar açılıb- yumulsun. Nəysə, qardaş, bu pişik ki, kar rəssamın pəncərəsinə tullandı və
düz pəncərədə oturub yazıq – yazıq baxmağa başladı. Rəssam qımışdı, "Pəncərədə pişik
düşünüb fırçanı götürdü. Bütün rəngləri qarışdırdı. Elə biləsən, rənglərin bolluğuna
düşmüşdü. Bir xeyli işləyib qara pərdəni qaldırdı…
Dükandakı ətsatan kişi bığlarını eşib durmuşdu. Bir dənə də ceyran onunla qabaq-qənşər
nazlanırdı. Sanki qız naz – qəmzənin bütün çalarlarını göstərmək müsabiqəsində iştirak
edirdi. Bunlar him-cimdə olsunlar, sizə kimdən deyim, həmən çağadan. Çağa yetkinlik
yaşına doldu və geyinib – keçinmiş halda, gözəl- göyçək, centlemen bir oğlan kimi gəldi ki,
şəxsiyyət vəsiqəsi üçün şəkil çəkdirsin. Fotoqrafın siftəsiydi deyə əldən-ayaqdan getdi.
Oğlan oturub gözlədi. Görünür, təmkinliydi. Amma, sən Allah, dünyanın işinə bax ey,
şəkildə dilənçi kökündə, saçları və dişləri tökülmüş halda çıxdı. Oğlanın gözləri doldu,
qəhərdən boğuldu, dəli bir istəklə anasının bətninə qayıtmaq istədi. Təəssüf ki, gec idi.
Çünki bu gün axşam küçədə soyuqdan və aclıqdan gəbərmiş dilənçi haqqında xəbər
məhləyə yayılacaqdı. Hələ ki, pəncərəsi önündə qara pişik oturmuş rəssam rənglərlə
oynayırdı. Onları bir-birinə qarışdırırdı, keçib pəncərədən üzüaşağı süzürdü. Və bu rənglər
küçədən keçən insanların paltarına hopurdu. "Bu nədi, alə, yekə kişisən deyib nazlanan qız
da yuxarıdan süzülən rənglərdən canını qurtara bilmədi. Qırmızı rəngi axa-axa ora-bura
boylanıb xarici maşina oturdu. Sükan arxasında da kim ola? Qurumsaq ətsatan! Maşın
futbol meydançasının yanından şütüyüb keçdi. Uşaqların ayağından ora-bura vurulub pis
günə düşmüş ağ topu görəndə qızın əti çimçəşdi. Yanğın təhlükəsizliyi maşınları ətsatanın
maşınını ötdü. Allah bilir, neçə saat keçmişdi. Ətsatan məzələnə-məzələnə paltarını geyindi.
Ləzzətlə gərnəşib siqaret yandırdı. Sonra kişi – kişi qıza baxdı. Guya dinmədi, sadəcə,
gülümsədi. Amma bir yandan adama elə gəlirdi ki, ürəyində bunları deyir: "Ay qız, gözünün
qorasını tökmə. Nə vaxt xətrinə havayı ət düşsə, gəl dükana". Qız hıçqıra-hıçqıra
köynəyinin yaxasını düymələdi. Çiynini ata – ata gəlib pəncərədən aşağı boylandı ki,
görsün, bura haradı? Tanıya bilmədi. Yanğın söndürənlər yellənə – yellənə geri qayıdırdılar.
Küçədən keçən dəlini tanıdı. Bu, onların məhəlləsinin dəlisiydi. Allahın var günündə əlində
iri yarpaq şəhəri ayağının altına salıb tapdayırdı. Soruşana da deyirdi, qardaş, kölgə
axtarıram, nağayrım, Allah heç kəsi kölgəsiz eləməsin. İndi də dəlibala gəlib durdu
pəncərənin altında. Qız yenə də öz faciəsini xatırladı. Hıçqıra-hıçqıra barmağındakı nişan
üzüyünə baxdı. Qeyri-iradi üzüyü dartıb çıxartdı. Xeyli baxdı, baxdı, ağladı. Dönmək
istəyəndə andır üzük düşdü barmağından. Dəli gədə havada tutdu üzüyü. Bir az orasına –
burasına baxıb deyindi:
– Əh, qızıl olsaydı, rast gəlməzdi. Sonra uzun pencəyinin cibindən quşvuran (raqatqa)
çıxarıb üzüyü qoydu. Rezini dartdı. Rezin dartıldıqca vaxt ötdü, zaman keçdi. Qız yenə ət
dükanındaydı. Ağlayırdı, həm də qarnı burnundaydı. Adama elə gəlirdi ki, qız bu dəfə
qarnına işarə edib oxuyur:
– Bu nədi, alə, yekə kişisən?
Ətsatan da sırtıq-sırtıq irişir:
– Ay qız, gündə neçə dəfə məhlədən keçmək olar?
Nəysə, axır ki, ətsatan deyinə-deyinə dükandan çıxdı. Oturdular maşına. Abort eləyən
həkim ərinə də maşın almışdı, qardaşlarına da, oğlanlarına da. Oturub-durub ətsatan kişinin
ata-anasına rəhmət oxuyurdu. Amma ətsatan bədbəxt özü cana yığılmışdı. Özünün balaca
oxşarlarının əlindən yer tapmırdı qaçmağa. Hər gün neçə uşağı doğrayıb qarışdırırdı satdığı
mal ətinə, sırıyırdı camaata. Bir də görürdün iki-üç gündən sonra özü sifətdə uşaqlar
kliyentlərin əlindən tutub girdilər dükana. Hamısı da cinbala, haramzadə. Yazıq ətsatanın
pulunu oğurlayırdılar, mobil telefonunu aparırdılar. Bürküdə "sərin limonad var, əmi deyə
qışqırırdılar bu it uşaqları. Ətsatan bədbəxt də tamahsılanıb pul çıxarırdı, tələm-tələsik
şüşəni çəkirdi başına. Elə o dəqiqə də "tfu" eləyib mal kimi böyürürdü:
– Qancıq uşağı, yenə aldadıb sidik içirtdilər.
Üzük andıra qalasan, gəlib komisyonun qarşısındakı iri güzgüyə nə təhər dəyəsən,
güzgünü yeddi yerdən çatladasan. Sən öl, özüm ölüm, mərc gəlsəydim, dəyməzdi heç.
Çatda əcaib, əyilmiş sifətlər əks olunduqca hır-hır güclənirdi. Gülməyən bir nəfərdi. Dünyanı
otarmış ağsaqqal dayanmışdı qıraqda. Heykəlsayaq. Matdım-matdım baxırdı. Atova lənət,
məni qınayan. Sən demə, ağsaqqal özü deyilmiş baxan. Mərmər daşındakı qara haşiyəli
portretiymiş. Ə, vallah, özüm ölüm, adamın deməyə də dili gəlmir. Sonra qayıdacaqlar ki, ya
başı xarabdı, ya da yuxusunu qarışdırır. Sən demə, heç başdaşı da deyilmiş. Nəiymiş bu?
Şəkildəki kişi ətsatanmış. Nənnini yelləyən nənə də həmin hamilə qızdı, başında qara
yaylıq. Uşaq, yəni ətsatan gorbagor ağlayır, təmiz süd istəyir. Nənə döşünü çıxarıb sıxır,
sıxır, qan çıxır. Birdən qara pişik qəfil özünü tulladı nənənin üstünə.
Cavan ətsatan oğlan and-aman eləyirdi, Allaha, Peyğəmbərə and içirdi ki, qardaş, vallah –
billah, erkək ətidi. Tay o cür andın qabağında neyniyəsiyəm ki? İnandım. Yalansa, bunun
atasına lənət. Əti alıb baxıram ki, erkəkliyi bildirən simvol saxtadı, qoyunun adi
əzasındandır, tikib ətin üstünə. Gələnə deyir ki, görürsənmi, erkək ətidi. Hay-küy salmaq
istəyirdim ki, mənə ehtiyac qalmadı. Məhlədən ağlaşma səsi eşidildi. Dedilər kor rəssam
ölüb. Bəs deməzsən, qırx günmüş qapını bağlayıb giribmiş evə. Dəhşətli bir əsər çəkib. Bu,
o qədər dəhşətli olub ki, çəkdiyi gözündə canlanıb və qorxudan ürəyi partlayıb.
Mart, 2002
Sumqayıt